Tranziția la Beijing
Nov 27th, 2011 by admin
Politica ce urmează a se construi din 2012 la Beijing, odată cu instalarea noii conduceri a Partidului Comunist Chinez va fi una cu o arhitectură nouă sau va continua linia tradițională? Să reținem un fapt: pentru a cunoaște China și a avea relații bune, trebuie în primul rând să cunoști motivația liderilor chinezi. După 2012 vom negocia cu o Chină mult mai impredictibilă decât cea de acum, care trăiește într-un model cunoscut și ușor de pronosticat. Tânăra generație de lideri vrea reprezentanți în structurile instituționale internaționale, o prezență activă pe căile de navigație din Strâmtoarea Malacca sau în Oceanul Indian. Ea este încrezătoare în forța economică și militară de superputere a Chinei și va fi proactivă pe scena politică mondială.
Beijing-ul a început tranziția de la aşa-numita a patra generaţie de lideri, condusă de preşedintele şi secretarul general al partidului Hu Jintao şi premierul Wen Jiabao, la cea de-a cincea generație, ce va fi condusă de către Xi Jinping şi Li Keqiang. În mod oficial schimbarea se produce în 2012. Schimbul de ștafeta va coincide cu cel de la de la Washigton D.C. sau Taipei. Deși alegerile de la Taipei pot aduce noi lideri, istoric vorbind, politica Chinei față de Taiwan nu s-a schimbat în ultimii zece ani și nu se va modifica nici de acum înainte.
Noua generație de lideri este foarte bine educată, ea beneficiind de deschiderea universitară făcută de Deng Xiaoping, între 1977-1980, cu o mare experiență a lumii occidentale și o bună cunoaștere a implementării politicilor care facilitează creșterea economică, cu o practică administrativă în conducerea și gestionarea provinciilor sau a megalopolisurilor Chinei.
Vor propune polici radicale? Nu. Vor căuta soluții noi la problemele interne și externe iar unele dintre acestea vor avea o coloratură diferită de cea a politicilor predecesorilor. În schimb se vor confrunta cu mai multe provocări datorate crizei economico-financiare globale dar și succesului Beijingului din ultimele trei decenii, ce a dus la integrarea Chinei în piața globală. Performanțele economice ale actualei generații vor fi greu de menținut în condițiile crizei economice globale de viitoarea generație.
Pentru liderii celei de-a cincea generaţie, la fel ca și pentru predecesorii lor, imperativul creşterii economice (minimum 9% anual), cât și o politică externă care urmăreşte stabilitatea şi bunele relaţii în străinătate devine o prioritate. Astfel problemele teritoriale din marea Chinei de Sud sau posibilul colaps al Coreeii de Nord, renașterea Indiei sau așa numitiul G2 cu SUA sunt elemente cheie pe agenda guvernamentală. În plus, China articulează, în zone geografice din ce în ce mai îndepărtate, interesele sale naţionale şi urmăreşte rolurile dintre cele mai diverse pe scena globală. Aici avem: menţinerea culoarului maritim de navigație prin Asia de Sud spre bogatele resurse de petrol din Orientul Mijlociu inclusiv prin lupta împotriva pirateriei în largul coastelor Somaliei; ocuparea de teritorii adiacente în așa numita Zonă Economică Exclusivă, unde sunt resurse de petrol și gaze naturale-insulele Sparkly și Parcel; protejarea investiţiilor chineze în zonele de extracție a materiilor prime-în Africa; în plus, ameliorarea capacităţilor militare navale, care să ofere acces la baze militare în construcție de-a lungul Oceanului Indian, acolo unde Pakistanul sau Myanmarul și-au oferit cooperarea.
Politica generației a patra s-a concretizat într-o schimbare a agendei guvernamentale, de la o politică de reunificare cu Taiwanul la una de prevenire a independenței. Astfel Beijingul a elaborat Legea Antisecesiune în 2005. Dispoziţiile legii au fost provocatoare la adresa Taiwanului, fiind discutate pe larg în insulă. Dar legea a inclus, de asemenea, o bază pentru moderare şi stabilitate în practică: atât timp cât Taiwanul nu prăsește China, nu există o nevoie presantă de a lua măsuri pentru reunificarea acestuia cu patria-mamă.
A patra generație de lideri, deși nu a contribuit esențial la rezolvarea relației cu Taiwanul a făcut o serie de pași pe linia îmbunătățirii acestora. De când puterea a fost preluată de președintele Ma Yang-jeou, relațiile din strâmtoare s-au încălzit ușor, fapt confirmat de o serie de acorduri comerciale și financiare, corolarul acestora fiind Acordul Cadru de Cooperare Economică. Pașii mărunți au dus în final la reducerea riscului unui conflict.
Oricum, noua balanță de putere din Pacific va influența și relația dintre Taipei și Beijing, știut fiind că protectorul Taiwanului nu este altcineva decât Washingtonul.
Acceptarea unui spaţiu moderat de acțiune internaţională pentru Taiwan precum participarea în calitate de observator în cadrul reuniunilor Adunării Mondiale a Sănătăţii începând cu 2009 au fost pași mărunți înainte, care au contribuit la instalarea unui calm aparent și reducerea sentimentului de frică sau disperare, față de o posibilă invazie a Armatei Populare de Eliberare, sentiment care a circulat în unele cercuri din Taiwan, mai ales pe timpul mandatului președintelui Chen Shui-bian.
Ce va urma, după 2012, în relația cu Taiwanul? Poate o continuare a unei astfel de politici de așteptare pentru Beijing sau poate nu. Tânăra generație este mai nerăbdătoare să recâștige Taiwanul. Această tendinţă de utilizare de tactici moderate duce la rezultate acceptabile deocamdată, până la alegerile de la Taipei și instalarea noii conduce de la Beijin după lucrurile se vor schimba în mod sigur.
A cincea generație de lideri va continua politica externă a generație precedente. Reorientarea politicii este destul de dificil de efectuat în noile condiții, deoarece necesită consensul liderilor de top chinezi, lucru greu de atins, chiar în condițiile în care urmează o schimbare a peste 70% din membrii care conduc Partidul Comunist Chinez.
Aversiunea față de schimbările radicale datorate unui urcuș anevoios este o caracteristică a liderilor din generația a cincea, lideri care au trecut în floarea vârstei prin Revoluția Culturală. Această generație nu este caracterizată de aventurism politic. Xi a activat ani de zile pe coasta estică, în plină zonă de avânt economic, el fiind adeptul unei politici economice liberale, care să aducă avantaje clasei de mijloc în curs de formare în China. Deși nu are relațiile în partid ale predecesorului său a activat ca asistent al ministrului apărării naționale și cunoaște bine Armata de Eliberare Populară.
Cea mai mare provocarea a liderilor chinezi de la Mao Zedong prima generaţie, Deng Xiaoping a douageneraţie, Jiang Zemin a treia generație la Hu Jintao a patra, este recunoașterea publică a importanţei vitale a unității şi coeziunii elitei politice aflate la conducere. Este foarte probabil ca noua generaţie de conducători chinezi, a cincea generație, să constate că provocarea de a promova armonia şi unitatea de elită în cadrul Partidului Comunist chinez este mai dificilă decât în cazul liderilor generaţiilor anterioare.
Trei factori fac această provocare descurajatoare.
În primul rând, vremea liderul carismatic care a condus țara și a luat decizii în numele tuturor, a dispărut de pe scena politică. Liderii din a cincea generație au nevoie de coeziune și consens în luarea deciziilor politice. Numărul participanților la procesul decizional este în continuă creștere.
În al doilea rând, omogenitatea conducerii. Până acum aveam ca lideri veterani comuniști, cu experienţă revoluţionară, cu origine țărănească sau soldaţi, așa cum au fost în prima şi a doua generaţie, în timp ce inginerii au fost prezenți în treia şi a patra. A cincea generaţie în curs de formare, este alcătuită din tehnocrați influențați de cultura occidentală. Sunt profesioniști în domeniile lor, au experiență administrativă importantă și sunt fini cunoscători ai realităților din viața de zi cu zi a chinezului de rând.
În cele din urmă, a cincea generaţie vine într-un moment când China se confruntă cu o mulţime de probleme, precum creşterea disparităţilor economice dintre sat și oraș, dintre centrul Chinei/mainland și coasta sa de Est, tulburări economice, sociale şi frecvente dezastre climaterice, sau repetate probleme industriale şi de mediu, dezbaterea privind redistribuirea internă a resurselor, lipsa unui sistem de sănătate publică performant, reformele financiare, cele din domeniul sectorului locuinţelor și al comerţului, a securității energetice, dar şi tensiunile etnice la nivel național, toate fiind aspecte controversate pentru care a cincea generaţie trebuie să articuleze consensul necesar pentru a guverna în mod eficient.
Provocările de politică externă, de asemenea, s-au intensificat, iar Partidul Comunist Chinez se confruntă cu un mediu extern instabil şi complicat. Axa NU, între Beijing și Moscova a devenit realitate în ne-soluționarea unor probleme precum Iaranul sau Siria.
Cu toate acestea, o evaluare adecvată a celei de a cincea generaţii devoalează, aproape inevitabil, o luptă interioară pentru putere. În mod similar, nici o rivalitate politică în China nu este un joc în care toată lumea câştigă. A cincea generaţie de lideri va înţelege că fiind toți “în aceeași barcă” trebuie să demonstreze solidaritate politică, în fața provocării enorme, economice şi sociale.
S-ar putea chiar ca o conducere colectivă să nu însemne doar o împărţirea a puterii, prin intermediul mecanismului de verificări şi bilanţuri între grupuri sau tendinţe diverse între rivalii politici, dar să implice, de asemenea, un proces de luare a deciziilor mai dinamic şi instituţionalizat prin care liderii politici, reprezentând grupuri sociale diferite sau circumscripţii electorale diferite să promoveze politici economico-sociale coerente și adecvate.
A cincea generaţie este compusă, în principal, de cei născuți în jurul anilor 50, așa numita generație a republicii. Ei au fost exponenţii exploziei demografice. Cei mai mulți dintre ei au mers la universitate după ce Deng Xiaoping a restaurat învâțământul între 1977-1978.
A cincea generaţie de lideri diferă de cele anterioare în ceea ce priveşte experienţa lor educaţională, socializarea politică, înregistrările administrative şi punctele de vedere asupra lumii de azi. Istoria Republicii Populare Chineze indică faptul că fiecare generaţie de lideri a condus propriul mandat după priorităţile sale politice.
A cincea generație este una de tehnocrați: Xi Jinping şi Li Yuanchao au studii în drept, Li Keqiang în economie, Wang Qishan în istorie, Yang Wang în finanțe, Bo Xilai în jurnalism, Ling Jihua în administrarea afacerilor şi Wang Huning în ştiinţe politice.
În toamna anului 2012, al XVIII-lea Congres Național numeşte noua conducere a Partidului Comunist chinez. Actualul preşedintele Hu Jintao și premierul Wen Jiabao cât şi alţi înalţi lideri chinezi vor fi înlocuiți. În cele trei organisme de conducere importante, şi anume Comitetul Permanent al Biroul Politic, Consiliul de Stat şi Comisia Militară Centrală, circa 70 la sută din componenți vor fi înlocuiți, în principal pentru îndeplinirea condițiilor de vârstă. Va urma…o nouă arhitectură a politicii interne și externe a Chinei.
Post Scriptum :
Experienţele formative ale lui Jinping și Keqiang, din timpul Revoluţiei Culturale (1966 -76), când au fost umiliţi fiind trimişi la muncă în fermele din mediul rural, le-au accentuat trasături de caracter valoroase, cum ar fi rezistenţa, adaptabilitatea, şi smerenia. Contactul cu anii 1970-80, una din perioadele cele mai progresiste ale mediului universitar chinez, când ideiile occidentale pătrundeau cu repeziciune în China, i-a ajutat în formarea de concepții diferite de cele ale generației anterioare asupra lumii. Mai mult decât atât, experienţa acumulată în domeniul conducerii și gestionării de provincii şi oraşe, în cursul dezvoltării economice rapide, din anii 90, i-a făcut să fie bine pregătiți. Cu toate acestea, Jinping şi Keqiang aveau o experienţă inferioară celei a lui Hu Jintao şi Wen Jiabao, atunci când au apărut pe radarul preşedintelui Jiang Zemin şi a ex-premierului Zhu Rongji în anul 2002.
Hu a făcut parte dintre cei care au condus Liga Tineretului Comunist Chinez(tuanpai), Xi Jinping reprezintă pe copii generației generalilor lui Mao (priceling).
Printre cei 344 de membri şi membri supleanţi ai celui de-al XV-lea Comitetului Central, în 1997, Xi Jinping a primit cel mai mic număr dintre voturile celor 2000 de delegați prezenți la Congresul Partidului Comunist Chinez, în mare parte datorită faptului că era mai puțin cunoscut în lumea de atunci a vechilor lideri comuniști.
Noua generație are nevoie de conexiuni la nivelele inferioare de conducere ale partidului comunist. Adică de un dialog constant şi franc cu conaţionalii care le asigură vizibilitatea şi înţelegerea necesară la nivelul unui popor de peste 1.440.000.000 oameni.